Diyaliz, bir sıvının bir yerden akışı anlamına gelir. Son dönem böbrek yetmezliği hastalığında, son dönemin en son evresinde, böbrek işlevini yapamadığı takdirde, yani kanın içindeki, normalde idrardan atık madde olarak atılan maddeleri atamadığında böbreğe yardım gerekir. Çünkü bu atık maddeler içeride kaldığı vakit ciddi sağlık sorunları ortaya çıkabilir. Bu durumda diyaliz yardımı ile böbrek hastalarının vücudundaki atık maddeleri kanın içinden süzülür.
Diyalizde hastaların kendi kan damarı kullanılır. Suni böbrek adı verilen filtrede, iki sıvı birbiri ile karşılaşır, hastanın kanı hastaya geri giderken, süzülmüş olan sıvı da atık madde olarak gider. Diyaliz işleminde hastalar herhangi bir acı hissetmez.
Hemodiyaliz dediğimiz, koldan hastanın kendi damarından yapılan bu yöntem böbreğin yerini tutan bir tedavi olduğundan süreklilik arz etmesi gerekir. Bu nedenle bir böbrek hastasına haftada 3 kere yapılması gerekir.
Diyaliz işlemi
Diyaliz demek, kanın bir yerden atarak temizlenmesi anlamına gelir. Diyaliz, böbrek yetersizliğinin son evresinde kullanılan bir tedavi yöntemi. Ancak diyaliz ne yazık ki sadece böbreğin yerini tutabilir, böbreği iyileştiremez.
Böbrek normalde atık maddeleri vücuttan uzaklaştırır, fazla suyu atar ve hormon dengesini sağlayarak kemik ve kan sisteminde önemli bir rol oynar. Bütün bu görevleri yetersiz kaldığından yapamadığı zaman diyaliz yapılması gerekir. Diyaliz normalde böbreğin yapması gereken görevleri yapan bir sistemdir. Bu anlamda iyileştirici değil, böbreğin görevini yapma tedavisidir.
Diyalizin amacı
Böbrek yetersizliği, böbrek vücuda yetemeyecek ağırlığa geldiği vakit, vücuttan arıtması gerekenleri arıtamazsa, kan yapımında sorunlar yaşanıyorsa, iştahsızlık baş gösterdiyse, kemik sisteminde sorun başladıysa, bu durumda böbreğin yerini tutan bir tedaviye ihtiyaç vardır. Diyaliz için iki yöntem vardır. Bunlar karından yapılan diyaliz veya kolumuzdan, kendi damarımız kullanılarak yapılan; bir aletten ve filtre üzerinden kan dolaştırılarak yapılan diyalizdir.
Diyalize girenlerin dikkat etmesi gerekenler
Diyalize girenler fazla kilo almamaya dikkat etmelidir. Çoğu zaman diyalize başlandığında kimi zaman hemen, bazı durumlarda 3 ay, bazen de 6 ay sonunda idrar kesilir. Yediğimiz, içtiğimiz her şey su içerikli olduğundan beslenmeye dikkat etmek gerekir. Bu anlamda sıvıyı idrar kadar içebilirsiniz deriz. Çünkü o sıvı vücuttan uzaklaşacaktır. Ancak tuz yerseniz, siz aldığınız tüm sıvıları vücudunuzun içerisinde ilaveten tutuyorsunuz demektir. Her gr su, vücuttan birçok su bağlamaya yeteneklidir. Yani tuz kendi kendine suyu kendine çeken bir maddedir. Vücudumuzun içinde tuz diyalize ters çalışır. Vücutta tuz fazla olduğunda, biz vücudunuzdaki fazla sularınızı dahi çekemediğimizden diyaliz başarısı düşer.
Böbrek yetersizliğinde özellikle son dönemine girilince et tüketimini biraz daha dikkatli yapmak gerekir. Ama diyalize girmeye başlayan bir hasta et, yumurta, tavuk, balık, peynir ve yoğurdu bol bol tüketmelidir. Hastanın besin tüketimi çok daha iyi hale getirilmelidir. Fosfor yükselirse de bu dönem için yoğurdu, peyniri biraz azaltmak gerekir.
Diyaliz makinesine girme sıklığı ve süresi
Böbrek hastalığının son evresinde olan ve artık diyaliz makinesine giren hastaların vücudunun haftada 7 gün 24 saat çalıştığını düşünürsek, biz de suni böbrek makinesine aynı işi haftada 3'er kere, 4 saat ile aynı işi gördürmeye çalışırız. Ancak biliyoruz ki diyaliz ne kadar uzun yapılırsa o kadar sağlıklı oluyor.
Diyaliz haftada 3'er kere, ancak 4 yerine 8 saate çıkarıldığında hastalara kan iğnesi ve kalsiyum içerikli fosfor bağlayıcı gibi ek tedavilerin yapılmasına gerek kalmayabilir; buna ek olarak hastalarda ek sıvı sorunları yaşanmaz, tansiyon sorunları çözülür. Bu çok iyi bir şeydir ancak hastalarımız haftada 3 kere, 4 saate bile çok dediklerinden bu süreye direnç gösterebiliyorlar.
Gut hastalığına bağlı böbrek hastalarında, böbrek doku iltihabına bağlı pielonefrit hastalarında diyalizin haftada 2'şer kere, 4 saat yapılması gerekebilir. Ancak bunlar toplam hasta sayısı içinde yüzde 5 veya 10'u ancak bulur.
Diyalizin böbrek yetmezliği çekenler için tedavideki kalıcılığı
Böbrek yetmezliği çeken hastalarda böbrek dokusu kendini yenileyemediği için sürekli bir ilave tedavi yöntemine ihtiyaç duyacaklardır. Kalıcılığı haftada 3'er kere 4 saat boyunca diyalize girmek olabilir. Böbrek hastaları karın diyalizinin nasıl yapıldığını öğrendikten sonra her gün kendine kendine yapabilir. Böbrek yetmezliğinde tedavinin kendisi kalıcıdır ancak bu tedavi böbrek yetmezliğini kalıcı olarak tedavi etmez. Bu, ilaç verdim, artık böbrek çalışıyor anlamına gelmez.